Sinds het land in 1960 onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk, is de Nigeriaanse basis voor economie van landbouw naar ruwe olie en gas overgegaan. Na vijf jaar sterke economische groei werd de grootste economie van Afrika in 2016 geconfronteerd met een recessie. In het 2e kwartaal van 2017 kwam Nigeria echter technisch uit een recessie, met een groei van het BBP voornamelijk aangedreven door de sterke prestaties van de landbouwsector en een herstel van de olie- en gasproductie. Het land staat voor veel uitdagingen maar biedt ook veel opportuniteiten.
Sleutelwaarden
Tussen 2011 en 2015 kende het BBP van Nigeria een gemiddelde groei van 4,8% per jaar, voornamelijk dankzij de hoge olieprijzen. Nigeria wordt gerangschikt als het grootste olieproducerende land in Afrika en staat op de elfde plaats wereldwijd. Nigeriaanse olie, Bonny Light genaamd, is van zeer hoge kwaliteit. Productiegemiddelden bedragen 1,8 MBD, waarvan een aanzienlijk deel wordt verwerkt in de haven van Antwerpen, België. Hoewel het goed was voor slechts 10% van het bbp, vertegenwoordigde het 94% van de exportopbrengsten en 62% van de overheidsinkomsten in de periode 2011-2015. Dit leidde tot een sterke daling van de deviezenreserves en een sterke depreciatie van de Naira, waarbij de helft van zijn waarde daalde ten opzichte van de dollar. Bijgevolg namen ook de buitenlandse investeringen scherp af, van USD 8,9 miljard in 2011 tot USD 3,1 in 2015, en de werkloosheid nam dramatisch toe, waardoor de economie van het land in beroering kwam.
De Nigeriaanse economie is in 2016 in een recessie terechtgekomen vanwege de dalende olieprijzen en de dalende olieproductie in de delta van Niger. Tijdens het 2e kwartaal van 2017 kwam Nigeria technisch gezien uit een recessie, met een bbp-groei die opliep tot 2% tegen het einde van 2017, voornamelijk dankzij de sterke prestaties van de landbouwsector en een herstel van de olie- en gasproductie. Buitenlandse reserves stijgen en de handel verbetert, maar de werkloosheid en de voedselprijzen nemen ook toe, en met een bevolkingsgroei van 2,7% zal het inkomen per hoofd van de bevolking in 2017 verder dalen.
Er wordt verwacht dat de economie in 2018 met 2,6% en in 2019 met 3,1% zal blijven groeien. Alhoewel de olie-export is gestegen, moeten ook de niet-oliesectoren herstellen. Deze groei zou overschaduwd kunnen worden door instabiliteit in de Niger Delta, een zwakke begrotingspositie en verstoringen van buitenlandse valuta.
De drang om te diversifiëren
In 2015 werd president Buhari verkozen en begon hij met de uitvoering van economische beleidshervormingen om de macro-economische uitdagingen en structurele onevenwichtigheden aan te pakken. Naarmate het land zijn afhankelijkheid van olie realiseerde, trachtte de overheid te diversifiëren door het geld komende van de winst op olie te gebruiken om dit te bereiken. Bewust van de noodzaak om betere infrastructuur en wegen te ontwikkelen en investeringen in de landbouw tot stand te brengen, bedacht ze een eerste strategie gevolgd door een vijfjarenplan.
Zo werd in 2016 het Strategisch Implementatieplan (SIP Strategic Implementation Plan) gelanceerd met als doel het herstel van macro-economische stabiliteit, de groei en de diversificatie van de economie, het concurrentievermogen en het ondernemingsklimaat, evenals bestuur en veiligheid.
Na het SIP werd het Nigeriaanse economische herstel- en groeiplan 2017-2020 (ERGP, Nigerian Economic Recovery and Growth Plan 2017-2020) gelanceerd. Het plan heeft vijf sleutel doeleinden het macro-economische klimaat stabiliseren, landbouw en voedselzekerheid realiseren, zorgen voor voldoende energie (elektriciteit en olieproducten), de vervoersinfrastructuur verbeteren en de industrialisatie stimuleren door te focussen op kleine en middelgrote ondernemingen) die zijn verbonden aan reeds opgesteld groeiplannen op lange termijn voor de Nigeriaanse economie.
De ERGP omvat verschillende plannen die allemaal hetzelfde doel nastreven: een groei van 7% tegen 2020 en 15 miljoen nieuwe banen. Het plan beschrijft alle verschillende fasen om een betere economie te creëren en de groei te herstellen. Het is nauwkeurig en ambitieus maar heeft een zeer gering tijdschema.
Wat verandert?
De overheid heeft binnen het voorzitterschap een koepel opgezet die de oplevering van alle ERGP-prioriteiten zal bewaken. Olieproductie zal niet alleen worden verhoogd maar ook geprivatiseerd. De inkomsten zullen worden gebruikt om de economie te diversifiëren en meerdere motoren van groei te creëren. Eerdere strategieën zullen worden versterkt om de uitdagingen van elke sector aan te pakken en hen te helpen groeien. Er komt een sterkere samenwerking tussen de publieke en privésector via partnerschappen. Ten slotte zijn budget- en planningsministeries samengevoegd om monitoring en implementatie te verbeteren.
Zich toespitsen op het Nigeriaanse volk
Een sociaal programma, het creëren van banen en empowerment van jongeren zorgen ervoor dat economische groei inclusief wordt en dat de menselijke factor de kern van de economie vormt. Dit impliceert een sterkere focus op onderwijs en gezondheid, wat betekent dat Nigeria de huidige vaardigheidskloof moet overbruggen, wat inhoudt dat het adequate en specifieke opleiding moet bieden.
Een concurrentiële economie
Om een meer concurrentiële economie te verkrijgen, is er behoefte aan belangrijke investeringen in de infrastructuur. Wegen, rails, energie, havens en connectiviteit moeten in deze volgorde worden aangepakt. Het plan rekent op publiek-private samenwerkingsverbanden om deze berg aan uit te voeren werken aan te pakken.
Een plaats verdienen in de top 100 van het Doing Business-rapport van de Wereldbank is het doel dat het voorzitterschap zich heeft vooropgesteld. Op dit moment staat Nigeria 145ste op 190 in de Doing Business Index 2018 van de Wereldbank, een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de ranglijst van 2016, voornamelijk als gevolg van de verbetering van de administratieve procedures. Grote obstakels voor het zakendoen blijven de toewijzing van eigendomsvergunningen, elektriciteitsvoorziening en import/exportbeperkingen.[1]
Macro-economische stabiliteit
Een van de prioriteiten om een stabiele macro-economische omgeving te bewerkstelligen, is het beheersen van de inflatie, die steeg van 9,6% in 2015 tot 18,55% in 2016; stabiele wisselkoersen en houdbare fiscale en externe saldi hebben. Afstemming van handels-, fiscaal en monetair beleid zal cruciaal zijn om dit te bereiken. Natuurlijk moeten de inkomsten uit niet olie-gebonden winsten worden verhoogd en versneld om de afhankelijkheid te verminderen en zullen kostenbesparende maatregelen worden genomen. Zo stijgt het btw-tarief voor luxeartikelen van 5 tot 15% hetgeen zal toelaten jaarlijks 350 miljard op te brengen vanaf 2018.
Het belang van de landbouw
De potentiële verbetering van de landbouw is enorm in Afrika en Nigeria maakt hierop geen uitzondering. In de afgelopen jaren heeft de groei een verbluffende verbetering getoond, met 4,88% in het derde trimester van 2016. Als economische groei belangrijk is, is voedselzekerheid een nog belangrijkere kwestie. Minder afhankelijkheid van invoer, meer banen en inclusieve groei zijn de sleutelfactoren om zich volledig in de landbouw in te zetten.
Zelfvoorziening van energie
Drie doelstellingen werden gedefinieerd om de weg te effenen voor energetische zelfvoorziening. De eerste is de olieproductie verhogen tot 2,2 miljoen vaten per dag (mbpd) op korte termijn en tot 2,5 mbpd tegen 2020. Dit zou de overheidsinkomsten 800 miljard Naira moeten doen groeien. De tweede is de infrastructuur van de energiesector uit te breiden om 10 GW aan operationele stroomcapaciteit te kunnen leveren, wat cruciaal is voor de ontwikkeling van de bedrijfsomgeving. Ten slotte is de derde doelstelling het stimuleren van lokale raffinage voor zelfvoorziening. In plaats van ruwe olie te exporteren, zouden bedrijven de olie lokaal kunnen verfijnen en de invoer tegen 2018 met 60% verminderen. Dat is natuurlijk op voorwaarde dat alle infrastructuurwerken worden uitgevoerd.
De Industrie nieuwe kracht inblazen
Het plan streeft ernaar het nationale industriële revolutieplan (National Industrial Revolution Plan) te versnellen, ontworpen om de opbouw van industriële capaciteit in Nigeria op te voeren. Het heeft tot doel vier industriegroepen te ontwikkelen waar Nigeria reeds een concurrentievoorsprong heeft: landbouw- en agro-gelieerde industrie, vaste mineralen en metalen, olie- en gas gerelateerde industrieën en bouw, lichte productie en diensten.
Het “Zero Oil Initiative” beoogt het aanbod van deviezen via niet-oliesectoren te stimuleren door groei op te drijven op vijf vlakken: exportsectoren – beleid voor 11 belangrijke producten, nieuwe markten, binnenlandse markten, stimulans voor export & financiering en exportprojecten en investeringen in elke staat.
Stimuli voor investeerders
Hoewel het plan veel goed nieuws met zich meebrengt aan de Nigeriaanse economie, bevat het ook een vereenvoudiging van het zakendoen die veel beleggers zullen waarderen.
Hierna een aantal elementen die zullen worden vergemakkelijkt of hervormd:
- in- en uitvoer van goederen
- driedaagse deadlines voor inspectie vóór verzending, om duidelijke certificaten van inspectie te verstrekken
- vergemakkelijken van toegang en vertrek van mensen
- procedures voor het aanvragen van een e-visum bij aankomst uiterlijk in 2018
- duidelijke informatie op de immigratiewebsite met betrekking tot visum- en vergunningsinstructies
- de ranking in de “Doing Business” van de Wereldbank verbeteren om de top 100 te bereiken
- verduidelijking van de documentatie die nodig is voor kleine bedrijven
- duidelijke richtlijnen voor kleine bedrijven die diensten aanbieden aan de overheid
IMF steun
In totaal heeft de regering 60 strategieën uiteengezet om de economie om te vormen, elk met een duidelijk plan en een duidelijk budget. Het plan werd gesteund door het Internationaal Monetair Fonds op 19 april 2017 door de adjunct-directeur en hoofd van de afdeling Fiscaal Beleid en Toezicht, Catherina Pattillo. Volgens haar zal het plan diversificatie aanpakken alsook de noodzaak om inkomsten te genereren en de structuur te verbeteren.
Het plan, hoe theoretisch ook, heeft tot doel de economie drastisch te veranderen tegen 2020 en het economisch landschap van top tot teen te veranderen: lagere inflatie, meer banen, verbeterd concurrentievermogen, grotere beschikbaarheid van buitenlandse valuta, inclusieve groei. Hoewel de conflicten in de Nigerdelta een van de bedreigingen vormen, betekent de korte tijdspanne er een andere, de enorme hoeveelheid investeringen die de particuliere sector nodig heeft om alle doelstellingen te bereiken mag ook niet vergeten worden. Het is een uitdaging, maar de ambitie van het plan wordt ondersteund door een sterke vastberadenheid van het Voorzitterschap en een essentiële noodzaak om de economie te veranderen.
De uitvoer en de bilaterale relaties van Nigeria – Gezien met de ogen van een deskundige
De uitvoer van Nigeria is voornamelijk gericht op India (16,8%), Spanje (12,1%), de Verenigde Staten (10,2%), Nederland (7,8%) en Frankrijk (7,2%), in totaal 54% van de Nigeriaanse export.
Uit de invoer uit Nigeria blijkt dat het land voornamelijk uit China (16,0%), België (12,3%), Nederland (9,7%), de Verenigde Staten (7,5%) en Italië (6,2%) importeerde, goed voor een totaal van 51% van invoer.
Ondanks de intense handelsstromen tussen EU-landen en Nigeria heeft de Nigeriaanse regering tot nu toe de ondertekening afgehouden van de economische partnerschapsovereenkomst (EPA, “Economic Partnership Agreement”), die al formeel is overeengekomen tussen de EU en ECOWAS, en die tot doel heeft de tarieven voor het invoeren van goederen in de Europese Unie te verlagen.
Handel tussen België en Nigeria
In 2016 vertegenwoordigde België 21,1% van alle export van de EU naar Nigeria, waarmee het de op één na de grootste exporteur van de EU naar Nigeria is, na Nederland met 26,1% en voor Frankrijk met 13%. Wat de invoer uit Nigeria betreft, staat België op de 8ste plaats in de EU, goed voor 0,8%. De handelsbalans tussen Nigeria en België is van oudsher in het voordeel van België.
Verschillende kwaliteiten geraffineerde olie waren goed voor 76,3% van de waarde van de 2016 exportstroom van België naar Nigeria, en voor 32,7% (in het bijzonder ruwe olie) van de import uit Nigeria naar België. Voedselproducten en dierlijke producten zijn de twee andere belangrijkste importproducten uit Nigeria, met respectievelijk 27,8% en 20,8%.
Volgens het Belgisch Agentschap voor Buitenlandse Handel hebben in totaal 1.002 Belgische bedrijven in 2016 naar Nigeria geëxporteerd.
Voorstellen voor een economische missie van Belgische bedrijven naar Nigeria
De bilaterale relaties tussen Nigeria en België zijn traditioneel goed, en enkele Belgische bedrijven hebben jarenlang bijgedragen tot de uitbreiding van de Nigeriaanse economie, zowel in de industriële sector als in de landbouwindustrie, met name op het gebied van palmolieproductie en -verwerking, met de eerste Belgische investering die meer dan 30 jaar teruggaat.
Meer recent hebben Belgische bedrijven geïnvesteerd in gebieden zoals het baggeren van rivieren, het aanleggen van artificieel land voor residentiële of industriële ontwikkelingen in de buurt van Lagos en de logistiek, waar nog veel moet gebeuren.
De Belgische knowhow is welkom in verschillende sectoren, zoals bio-engineering voor gewassen en veeteelt, transportbeheer, milieubescherming, waterzuivering, productie en distributie van elektriciteit. Verbeteringen in de productie van elektriciteitssystemen en distributienetwerken zijn essentieel voor de ontwikkeling en diversificatie van de Nigeriaanse economie.
In dit opzicht zou ik het initiatief van de CBL-ACS Kamer van Koophandel willen verwelkomen om in maart 2018 een economische missie naar Lagos te organiseren, een missie die zeker wederzijds voordeel voor België en Nigeria zal betekenen.
Stéphane De Loecker
Ambassadeur van het Koninkrijk België bij de Federale Republiek Nigeria
Enkele van de belangrijkste Belgische bedrijven in Nigeria zijn SIAT (palmolie- en rubberplantages en in vitro klonen van eliteplantmateriaal), CFE (bouw), Nigerite/Eternit en ZETES. Twee Belgische baggerbedrijven zijn ook betrokken bij belangrijke projecten op het gebied van havenontwikkeling in Lagos en Port Harcourt. De landwinning van het Eco Atlantic-project in Lagos wordt uitgevoerd door “Dredging International”, die ook betrokken is bij baggerprojecten in de buurt van Bonny Island en Port Harcourt. Hun concurrent Jan De Nul werd in 2015 gecontracteerd voor het landwinningsproject, waar de Nigeriaanse gigantische ondernemer Aliko Dangote zijn petroleumraffinaderij en kunstmestfabriek zal bouwen. Sommige Nigeriaanse industrieën hebben ook een grote belangstelling getoond voor de positie die België inneemt als centrum voor de scheepvaart- en maritieme industrie.
Belgische Succesverhalen
Dredging International – Landwinning in het Eko Anlantic Project
2016 was opnieuw een druk jaar voor DEME in Nigeria. Eko Atlantic City in Nigeria is een van de meest ambitieuze vastgoedontwikkelingen in Afrika. De nieuwe stad wordt gebouwd op de Bar Beach van Lagos – op land dat wordt teruggewonnen uit de zee. De stad wordt gebouwd in zes fasen, wat uiteindelijk zal resulteren in het winnen van 9 km² primair land, waarvoor een ontginnings- en zandwinning van niet minder dan 100 miljoen m³ nodig is. Begin november 2016 voltooide DEME fase 3 van het project met de sleephopperzuigers (TSHD, “Trailing suction hopper dredger”) ‘Breughel’ en ‘Breydel’.
Het Belgisch baggerbedrijf DEME heeft onlangs een contract getekend met South Energyx Development FZE voor de ontwikkeling van de resterende fasen van het EKO Atlantic City-project in Lagos. Ongeveer 500 hectare land werd tot nu toe gewonnen.
De betrokkenheid van het bedrijf bij het optimalisatieproces en de coördinatie-inspanningen met de lokale autoriteiten zijn belangrijke factoren geweest die zowel de haalbaarheid als de voortzetting van het project hebben beïnvloed. Fasen 3 tot 6 van dit prestigieuze project omvatten de terugwinning van 42 miljoen m³. De werken zullen worden uitgevoerd over een periode van 3 tot 4 jaar.
[1] Stéphane De Loecker, Belgisch Ambassadeur in Nigeria
