Dynamisch Kivu

Vooruitzichten en opportuniteiten in het hart van het Nationaal park Virunga

Onderhoud met François-Xavier de Donnea, minister van Staat, Voorzitter van de Virunga stichting België, Lid van de Raad van Bestuur van de Virunga Foundation (UK) en van het Virunga Fund Inc. met Bernard de Gerlache, Ex-Voorzitter en Sectie hoofd DRC – CBL-ACP (Kamer van Koophandel, Nijverheid en Landbouw België-Luxembourg-Afrika-Caraiben-Pacific vzw) en Thierry Claeys Bouuaert, adjunct-voorzitter CBL -ACP.

Gesprek weergegeven door Alexis Biton, Research Assistent CBL-ACP.

In de Democratische Republiek Congo is de regio van Noord-Kivu vaak synoniem voor oorlog of armoede. Nochtans bestaan er talrijke initiatieven met het doel de bevolking weer hoop te geven maar ook om toe te laten een van de meest fascinerende grondgebieden van het continent te vrijwaren en te valoriseren.

Het Nationaal Park Virunga, beheerd door de Virunga Foundation voor rekening van het “Institut Congolais pour la Conservation de la Nature” (ICCN), onder het voorzitterschap van Emmanuel de Merode, laat toe nieuw leven in te blazen in de regio met één hoofddoel: de unieke lokale biodiversiteit te beschermen. Het park strekt zich uit over 790.000 ha en herbergt een onvergelijkbare diversiteit aan leefgebieden, gaande van moerasland en steppe tot de permanent met sneeuw bedekte Ruwenzori, op meer dan 5000 m hoogte, via lava-vlakten en savana’s op de hellingen van de vulkanen.

Het doel van de Virunga stichting is tweevoudig: de bescherming van het milieu toelaten en er 4 miljoen inwoners bij betrekken door de economische ontwikkeling van de regio – die een van de armste van het land blijft-, te stimuleren.Het ecologische doel kan slechts bereikt worden indien de lokale bevolking zich betrekt in het project.

De Virunga stichting heeft dit perfect begrepen: de rijkdom van het park moet ook geherwaardeerd worden door de bouw van talrijke lokale infrastructuren. De meest symbolische onder hen zijn de talrijke projecten van hydro-electrische centrales langs het water (met stuwdammen), gefinancierd door de stichting Howard Buffet, het Europees fonds voor Ontwikkeling, de Britse CDC (Commonwealth Development Corporation) en het BTC (Belgisch Ontwikkelingsagentschap). Het beheer ervan is toevertouwd aan een Congolees filiaal van het Virunga Foundation, Virunga SARL. Tot op heden werden er twee centrales gebouwd en twee andere zijn vandaag in de projectfase. De centrale Matebe, In de Rutshuru regio, met een vermogen van 13,6 MW geeft zodanig een vaste vorm aan de hoop van een bevolking die tot dan toe beperkt werd tot het gebruik van “makala” (houtskool) veel duurder en oorzaak van de ontbossing. Men moet wel de ware technische krachttoer waarderen van de techniekers en de Congolese arbeiders, die hebben gewerkt aan de verwezenlijking van dit project in deze zones die nog als onstabiel bekend staan. Tussen de eerste houweelslag en de inhuldiging van de Centrale in december 2015 verliep er net 24 maanden. Deze werf werd voortvarend afgehandeld onder de leiding van de zeer ervaren Belgische ingenieur Michel Verleyen.

Hij werd ter beschikking gesteld aan de Virunga stichting door de EU voor wie hij ook het geheel van de gefinancierde en verwezenlijkte werven in het Oosten van de DRC superviseert.

Sinds de opening van de centrale zijn de levensomstandigheden van de bevolking sterk vebeterd.

Gezien de geproduceerde elektriciteit aanzienlijk goedkoper is dan andere fosiele energieën (4 à 5 maal goedkoper), is ze beter toegankelijk en de gezinnen kunnen er voortaan over beschikken door een voordelig vooruitbetalingssysteem georganiseerd door Virunga SARL. De openbare infrastructuren krijgen voorkeurstarieven, zo kon het hospitaal van Mutwanga 60.000 dollars besparen, zoals François-Xavier de Donnea ons met fierheid toevertrouwde.

Een deel van de regio beschikt dus voortaan over de nodige electriciteit om talrijke ondernemingen te ontvangen die zullen kunnen genieten van de vele troeven van het grondgebied. Een menigte Congolese ondernemers aarzelen dus niet langer om zich in het avontuur te storten, vooral gezien, parallel met de elektrificatie van de regio, steeds onder impuls van het park, de verbindingswegen voor de landbouw, de scholen en de watervoorzieningen eveneens vernieuwd werden. De vernieuwing van de wegen vergemakkelijkt de ontsluiting van de lanbouwproductiezones van de regio. Zo herleeft de lokale economie beetje bij beetje na vele moeilijke jaren te wijten aan de burgeroorlog en de vooruitzichten veroorzaken steeds meer enthousiasme. Steunend op deze hernieuwing, hoopt de regio ook de installatie van buitenlandse ondernemingen te bevoordeligen. Men privilegieerd in het bijzonder twee sectoren: de agro-industrie en het toerisme. Het gebied beschikt inderdaad over vele akkerlanden die geschikt zijn voor een veelzijdige landbouw en staat open voor initiatieven van transformatie van de lokale productie. In Mutanga werd er een zeepziederij opgericht, de SICOVIR. Dit zal, bij vol rendement, 400 mensen te werk stellen en zal zich laten leveren door de lokale palmolieproductie. 10.000 kleine oliepalmplanters zullen betere afzetgebieden vinden voor hun productie. Een andere prioriteit is ook de heractivering van de filière van papaïne , door aan de lokale landbouwers de mogelijkheid te bieden hun productie gemakkelijker te verkopen. Projecten in verband met koffie, cacao zijn in ontwikkeling, alsook studies over de groentekwekerij mogelijkheden van de regio, die getuigt van een interessant potentieel. Een studie over de uitvoerbaarheid is aan de gang bij de Landbouwfaculteit in Gembloux.

We moeten ook de belangrijke investering van meer dan 125 miljoen USD vermelden die verwezenlijkt werd door de Groep Castel die een grote, ultramoderne brouwerij heeft gebouwd met een productievermogen van 500.000 hl/jaar in Beni. Ingehuldigd in 2012, rekent deze productieeenheid ook op het groot ontwikkelingspotentieel van Kivu en de dynamiek van zijn bevolking.

De toeristische sector is ook in volle onwikkeling. De toeristen zijn steeds talrijker aangetrokken door het uitzonderlijke kader dat het park biedt. De Heer de Donnea heeft ons verduidelijkt dat het park in 2015 meer dan 5000 overnachtingen heeft geboekt, iets wat 3-4 jaar geleden ondenkbaar was. De voornaamste troeven van het reservaat liggen in de mogelijkheid de berggorilla’s te observeren, wezens die de hele regio symboliseren en ook een fabelachtig eco-systeem. Maar de hoofdzaak van het gebied blijft de vulkaan Nyiragongo en zijn lavameer, die simpelweg de grootste van de wereld is.

De regio beschikt ongetwijfeld over enorme voordelen in vergelijking met andere Afrikaanse parken, namelijk op het vlak van de prijzen die merkelijk lager liggen dan wat er in Rwanda en Ouganda of in andere landen van het Grote Merengebied wordt aangewend.

Het toerisme blijft de sector waar het park de grootste werkgelenheid hoopt te bieden. Voor die reden blijft de veiligheid van de toeristen de voornaamste zorg van het bestuur van het park, vooral gezien er nog steeds talrijke spanningen heersen in bepaalde zones.

De stabiliteit van de regio is een conditio sine qua non om een blijvende ontwikkeling te verzekeren. Zeshonderd wachters (120 in opleiding) worden vandaag door het park te werk gesteld om te strijden tegen stroperij, illegale visvangst en houtskoolproductie door de milities, maar ook om de bevolking te beschermen, die ook slachtoffer is van gewelddadigheden. De rangers krijgen een opleiding als speciale eenheden. Zij worden begeleid door de directeur van het park, Emmanuel de Merode “Deze mannen vormen de hoeksteen van het systeem, dat zonder hen niet zou werken”, bevestigt de Heer de Donnea. Spijtig genoeg ligt de prijs ervan zeer hoog. Ieder jaar sterven talrijke wachters in de strijd tegen de stropers en andere milities die het park bedreigen.

Noord-Kivu, ooit verwoest door de conflicten, kan zich voortaan naar een betere toekomst keren. Het is echter slechts via sterke initiatieven, zoals deze die de Virunga stichting bewerkstelligt dat een regio met vele troeven uit de stilstand zal kunnen geraken die de oorlog heeft veroorzaakt.

Wij bedanken de Heer François-Xavier de Donnea voor die verrijkend gesprek.

Virunga Stichting België vzw

IBAN BE44 7320 3640 3545

www.virunga.org