Senegal is een regiona
le draaischijf voor West-Afrika. Talrijke internationale ondernemingen vestigen er hun zetel om goederen en diensten uit te voeren naar de rest van het continent. Het land beschikt over talrijke onbetwistbare troeven; een democratische politieke stabiliteit, een aantrekkelijke economische groei en talrijke voorkeursakkoorden[1] met belangrijke partners.
In januari 2014 heeft Senegal zijn “Plan Sénégal Emergence” uiteengezet in Parijs. Deze zou de economie ten gronde moeten hervormen om de groei ervan duurzaam te maken en om meer welvaart en rijkdom te bieden aan de bevolking in de steden en op het platteland.
« Het “Plan Sénégal Emergence” beantwoordt aan een noodzaak: wij moeten, zonder te aarzelen, ons land op het pad van de vooruitgang brengen, door een grondige hervorming van de structuur van onze economie, een betere maatschappelijke rechtvaardigheid en de voortzetting van onze inspanningen voor een goed bestuur.”
Macky Sall, President van Senegal.
De economie van een land omvormen om meer sociale en economische welvaart te bieden aan het land is een nobel en ambitieus doel. Om dit te bereiken worden talrijke middelen ter beschikking gesteld: actieplan, strategische assen, prioriteiten, belangrijke hervormingen en talrijke projecten van openbaar-privé-partnerships. Het uiteindelijke doel: van Senegal een volledig ontplooid land maken tegen 2035 dankzij een duurzame groei van de orde van 7%.
Om dit doel te bereiken, moeten grote hervormingen worden verwezenlijkt op het vlak van energie, het grondbezit, de logistiek en de infrastructuren, de informatica technologiën, de communicatie en de omgeving van de handel.
Tijdens de voorstelling in Parijs van het PSE (“Plan Sénégal Emergence”) voor geldschieters, was het vooropgestelde streefcijfer van de regering een financiering te bekomen ter hoogte van 1.853 miljard CFA franken voor de periode van 2014 tot 2018. Het plan heeft een globale financiering nodig van 9.988 miljard FRANKEN.
Het vooropgestelde streefcijfer werd fel overschreden. Op het einde van de ronde tafel heeft de President Macky Sall verklaard dat de verbintenis van de partners 3.729,4 miljard CFA Franken bedroeg.
Het PSE is gebaseerd op drie verschillende strategische assen die echter complementair zijn. De eerste as steunt op de hervorming van de economische structuur door de nadruk te leggen op het scheppen van rijkdom en werkgelegenheid. De tweede promoot het menselijk kapitaal, verwijdt de sociale toegankelijkheid en bewaart de voorwaarden voor een duurzame ontwikkeling. Dit alles gebeurd met respect voor de princiepes van het goed bestuur en de regionale integratie die de derde as vormen, essentieel voor het slagen van de ontplooing.
Het plan is nu aan zijn derde jaar toe. Het bilan is bemoedigend: op de 27 belangrijke projecten, zijn zeventien opgestart, tien in de uitvoeringsfase, een in de operationele fase en zes in een studiefase. Maar welke zijn de belangrijkste werven van het PSE?
Dakar ontlasten
De hoofdstad van Senegal heeft 3,2 miljoen inwoners et heeft sinds enkele jaren grote mobiliteitsproblemen. Economische long van het land, 50% van de industiële eenheden zijn er gevestigd. Om Dakar toe te laten beter te leven werd het multifunctionnele platform van Diamniadio bedacht. Deze stad bevindt zich op slechts dertig kilometer van haar grote zuster en is natuurlijk een van de meest belangrijke lopende projecten. [2]
De energetische capaciteit verhogen
Sinds meerdere jaren overschrijden de behoeften aan electiciteit de aanbieding, daarom is de verhoging van de energetische productiecapaciteit een van de prioriteiten van het “Plan Sénégal Emergence”. Volgens de Wereldbank werd de jaarlijkse groei tussen 2006 en 2011 afgeremd tot 2 punten wegens de tijdelijke stroomafsluitingen.[3]
Reeds in 2012 werd een actieplan op tafel gelegd. De modernisering van “Sénélec” [4] met de steun van de geldschieters (BAD en Wereldbank), is noodzakelijk om het netwerk de versterken en het middelenbeheer te optimaliseren.
Het geïntegreerde relanceplan van de electriciteit voorziet het opstarten van een reeks maatregelen die de verhoging van de productiecapaciteit van het land zal verzekeren.
Zo versterken de koolcentrales van (350 MW), van Sendou (125 MW), van Tobène (fosiele stookolie en gaz, 70 MW) en de Contour Global in Cap des Biches (86 MW gezien de uitbreiding in september) reeds de productie.
Het PSE legt eveneens het accent op de duurzame energieën met het speerpuntproject voor bevoorrading in koolwaterstoffen. Openbaar-privé partnerships gaan, in samenwerking met de Europese Investeringsbank, nieuwe centrales bouwen.
De algemene energielevering is een project dat nauw aan het hart ligt van President Macky Sall. De regering heeft er zich niet alleen toe verbonden de prijs van de elektriciteit te doen dalen[5], maar ook ten minste 60% van de landelijke elektrificatie te verzorgen tegen 2018, met een minimum van 30% per regio. Dit is van levensbelang om het platteland bevolkt te houden. Want indien de verstedelijking van Sénégal[6] continu vooruitgaat, kan de landbouw, waarvan het PSE via de zelfvoorziening in rijst, niet werken wanneer de jonge mensen het platteland verlaten.
De landbouw en de zelvoorziening in rijst
Met 4 miljoen hectaren landbouwgrond en 460.000 ha irrigeerbare velden, waarvan 130.000 ha aangelegd zijn, is Senegal per essentie een agrarisch land. De streefcijfers met betrekking tot de landbouw zijn eenvoudig maar van cruciaal belang: de zelfvoorziening in rijst, ajuin en aardappelen bereiken.
De globale vraag naar rijst van de Senegalese bevolking bedraagt meer dan een miljoen ton. De binnenlandse productie bereikte 559.000 ton in 2014 maar kende een belangrijke sprong in 2015[7] met een hoogtepunt van 906.000 ton. De doelstelling van de zelfvooriening in rijst voor 2018 is dus goed op weg, blijft te zien hoe de oogst van volgend jaar er zal uitzien.
De andere hoofprojecten handelen over de herstructurering van de arachidefilière, een Senegalese specialiteit die jaarlijks in massa geproduceerd wordt en die nog meer kan opbrengen, de ontwikkeling van 3 à 4 graancorridoren, de versnelde ontwikkeling van de aquicultuur, 100-150 projecten van doelgerichte aggregaties op heveafilières en teelt alsook micro-projecten om de familiale landbouw te steunun. We noteren eveneens projecten van plattelandsboerderijen in de zone van La Valette waar de levensomstandigheden verbeterd worden dankzij het scheppen van nieuwe arbeidsplaatsen in de Natangées boerderijen (ruraal en familiaal). He programma zal 5.500 nieuwe directe en permanente banen scheppen via de groenteteelt en 13.750 indirecte banen dankzij de boerderijen. Begeleiding en opleiding worden voorzien voor de jongeren die zo een toekomst vol mogelijkheden aangeboden krijgen in de regio van hun geboorte.
Gezondheidszorgen voor iedereen
President Macky Sall wenst de gezondheidszorgen voor zoveel mogelijk Senegalezen toegankelijk te maken. Het sreefdoel werd vastgelegd: 75% dekking in 2017. Het jaar 2015 werd afgesloten met een vooruitgang van 12%, hetgeen het dekkingpercentage naar 32% brengt.
Om dit doel te bereiken werd een agentschap opgedragen de CMU (Couverture Médicale Universelle – Algemene Medische Dekking) te verwezenlijken, met een budget van 50 miljard CFA Franken.In 2016 zal het agentschap nog meer inspanningen moeten leveren en steunen op het programma van de hervorming van de ziektevoorziening, de versterking van het beleid en de bestaande kosteloosheid, de kosteloosheid van de zorgen voor kinderen jonger dan 5 jaar en vooral de ontwikkeling van de basis-CMU via functionele ziekenfondsen.
Laat ons ook het belangrijke project « Dakar Medical City » citeren, een toekomstig hospitaalcomplex met infrastructuren aan het speerpunt van de technologiën, vergelijkbaar met deze van de landen van het noordelijk halfrond, Indië of Turkije. Het doel van DMC is aan Senegal de mogelijkheid te bieden een regionale hub te worden op medisch vlak. Bijna 10.000 patienten zouden in de stad kunnen verblijven, die het referentiepunt van West-Afrika zal zijn.
De luhthaven Blaise-Diagne inhuldigen
Tijdens het World Economic Forum (Wereld Economisch Forum of WEF) over Afrika in juni 2016 in Kigali heeft President Macky Sall verklaard: “De nieuwe internationale luchtaven Blaise Diagne de Diass (Aéroport international Blaise Diagne de Diass (AIBD))zal binnen acht maand zijn deuren openen met, als perspectief een hoge snelheidstrein”.
De afwerking van de werf verliep moeizaam wegens een onenigheid tussen het Saudi bouwbedrijf Saudi Bin Laden Group en de Senegalese staat. In april werd een akkoord gevonden, hetgeen toelaat de werf af te werken. Het beheer van de luchthaven werd toevertrouwd aan de Turkse groep Summa-Limak, bouwheer van het bouwwerk.
De ligging van de luchthaven is ideaal : op slechts 45 km ten oosten van Dakar, op 15 minuten van de nieuwe stad Diamniado en Thiès. Het luchthavengebouw van 4.200 ha heeft een capaciteit van 3 miljoen passagiers per jaar en zal een presidentieel paviljoen bevatten, zes telescopische loopbruggen, 44 parkeerplaatsen voor vliegtuigen en een systeem van verkeerswegen in staat de grootste jumbojets, zoals de Airbus A380 te ontvangen. De Internationale luchthaven Léopold Sedar Senghor was gebouwd op 800 ha. De nieuwe luchthaven zou aan Senegal moeten toelaten een ware regionale vlieghub te worden voor West-Afrika.
Sénégal Airlines doen opleven
De luchtvaartmaatschappij, voor 36% in handen van de Staat, ziet zijn zakencijfer drastisch zakken en een enorme schuld van 91,5 miljoen moet opnieuw een hoge vlucht nemen. Een scenario om een leefbare oplossing te vinden is in ontwikkeling, dit moet aan de maatschappij toelaten een sterke, leefbare positie te herwinnen en zich op regionaal niveau te vestigen, namelijk dankzij de toekomstige opening van de nieuwe luchthaven Blaise-Diagne.
Senegal promoten om toeristen aan te trekken
Het Senegalees toerisme is 30 à 40% teruggevallen door de verspreiding van het Ebola virus in 2014-2015. Daarenboven leed het land reeds onder een trage achteruitgang sinds de jaren 2000.
President Macky Sall wenst opnieuw toeristen aan te trekken in het land. Een goed nieuws zal zijn ambitie sterken: de bouw van een nieuwe Club Med dichtbij Mbour op de Petite Côte. Henri Giscard d’Estaing, directeur-generaal van de Club Med hoopt alzo 2 miljoen toeristen per jaar aan te trekken vanaf 2018. De “Réserve de Saraba” zal 350 kamers tellen op 30 are, en vertegenwoordigt de meest belangrijke soortgelijke investering in West-Afrika.
Om de aankomst van de toeristen te vergemakkelijken, heeft de overheid onlangs beslist het inreisvisum af te schaffen en bepaalde luchthaventaxen te verminderen. Het Plan Sénégal Emergent wenst eveneens de bezoekersinfrastructuren voor toeristen te versterken, de nieuwe Club Med is een eerste stap in die richting.
Daarbij is er momenteel een omvangrijke promotiecampagne voor Senegal aan de gang. Laat ons eraan herinneren dat de 700 km kust, de zachte en bijzonder aangename temperaturenheel het jaar door (19°-27°) , er een droombestemming van maken. Zonder de uitzonderlijke fauna en flora te vergeten, de landstreken van de Sahel aan het uiteinde van de Sahara, de Senegal stroom, de delta van Sine Saloum en de weelderige mangroven, de Djoudj met zijn vogelmyriades, de hoge wouden van Casamance, de pittoreske stad Saint-Louis, de oude hoofdstad, het Gorée eiland of het nationaal park Niokolo Koba … een patrimonium enig in de wereld rijk aan cultuur en geschiedenis.
Volgens het agentschap « Agence Sénégalaise de Promotion Touristique » (ASPT) ligt het percentage lokale toeristen aan 20% tegen 80% buitenlanders. De nadruk zal eveneens gelegd worden op de promotie van de lokale bestemmingen om zo tegen 2018 25% lokale toeristen te bereiken.[8]
Het PSE voorziet 2 eminente projecten om de toeristische economie te verbeteren: “de geïntegreerde toeristische zone”, die de inrichting van nieuwe zones voorziet voor de toeristische industrie en “sectorieel ontwikkelingsplan van het micro-toerisme”, dat aan de lokale bevolking betere terugslag moet geven van de inkomsten van het toerisme.
Een financiële steun wordt aan de sector verzorgd door een fonds, met name « Crédit Hôtelier touristique». De ondernemingen in nood kunnen beroep doen op het fonds, dat bestaat uit 5 miljard CFA franken met beperkte rente via 3 loketten.[9].
Onderwijs en onderzoek
Het PSE voorziet financiële middelen ten belope van 257 miljard CFA op vijf jaar in de sector van het oderwijs en het onderzoek. Deze sommen hebben als doel te dienen voor de opbouw van twee nieuwe universiteiten in het binnenland, voor de uitrusting van de laboratoria van de lycea en de bouw van wetenschappelijke en technologische eenheden alsook de bouw van buurtcolleges bevooraad door zonneenergie.
« Dakar Campus Régional de Référence » wil de universiteit van Dakar in de top 100 van de beste universiteiten ter wereld brengen. Het project heeft als einddoel een aanbeveeld Hoger Onderwijs van hoog niveau aan te bieden (Bac +5, zelfs Bac +2+3) met een regionale vermaardheid, namelijk dankzij de oprichting van partnerships met internationale universitaire instellingen. Een geïntegreerde campus die binnen eenzelfe zone scholen met een regionale erkenning en de diensten die nodig zijn voor de studenten verzamelt.
De virtule Senegalese universiteit (Université Virtuelle Sénégalaise (UVS)) zal genieten van 11,052 bijkomende franken.
Het aantal projecten van het PSE is indrukwekkend. Ze zullen misschien niet allemaal voltooid worden: enkele zullen ware succes stories zijn terwijl andere meer tijd zullen vergen. Maar dit ambitieus plan brengt de voorrang terug op de ontplooing van Senegal en wil het welzijn van zijn bevolking verbeteren zodat iedereen kan genieten van de heilzame gevolgen van de economische groei.
Gezondheid, onderwijs, modernisatie, electriciteit … laat ons eerlijk zijn, het programma is ambitieus. De Belgo-Luxemburgse ondernemingen zouden hier, bij deze talrijke begonnen projecten, zeker hun know-how en hun ervaring kunnen benutten. Men zegt toch dat men de kansen bij het begin moet grijpen[10].
Gauthier Demaret
[1] Met Asië, Europa, Noord-Amerika en Zuid-Amerika.
[2] Lees ons artikel over Diamniadio blz : x.
[3] MOCI n° 2015 – 26 juillet 2016, Guide Sénégal Business
[4] Société nationale d’électricité
[5] Deze laatste daalde reeds van 95,5 FCfa naar 83 FCfa in 2014
[6] In 1988 bedroeg de stadsontwikkeling een percentage van 38%, en in 2013 45,2%. (bron : BAfD, OCDE, PNUD 2016)
[7] Agence nationale de statistiques et démographie du Sénégal
[8] Cijfers: Département Communication de l’ASPT
[9] « Financement des entreprises hôtelières et touristiques », « Bonification » et « Apport en fonds propre ».
[10] Martin Gray
